Pokarm i odżywianie się szczupaków

Nasilenie żerowania szczupaków ulega wahaniom w zależności od ich wieku, od jakości pokarmu, od zmian warunków środowiskowych w cyklu rocznym i dobowym.

Ciężar

szczupaka

Rodzaj

pokarmu

Dobowe spożycie w % ciężaru ciała szczupaka Autor
45,1 mg widłonogi 175,4 Scholz
52,0 mg widłonogi 160,8 Scholz
34,8 mg wioślarki 115,0 Karzinkin
136,0 mg wioślarki 75,0 Karzinkin
438,0 mg wioślarki 58,7 Karzinkin
1053,0 mg wioślarki 31,3 Karzinkin
2530,0 mg wioślarki 12,5 Karzinkin
3157,0 mg wioślarki 4,7 Karzinkin
136,0 mg l. i n. płoci 99,3 Karzinkin
436,0 mg l. i n. płoci 40,2 Karzinkin
1379,5 mg l. i. n. płoci 40,4 Karzinkin
4235,0 mg l. i n. płoci 17,4 Karzinkin
245,0 mg r. i l. owadów 28,5 Scholz
574,0 mg robaki 13,5 Scholz
976,0 mg robaki 13,7 Scholz
1226,5 mg robaki 5,08 Scholz
1314,5 mg robaki 2,88 Scholz
17,15 g ryby 3,05 Scholz
20,25 g ryby 2,24 Scholz
24,45 g ryby 2,08 Scholz
51,20 g ryby 1,32 Scholz
330,0 g ryby 1,11 Vanner
550,0 g ryby 1,04 Vanner
1000,0 g ryby 0,70 Vanner

TABELA. Dobowe spożycie pokarmu przez szczupaki różnej wielkości (za Karzinkinem, 1955).

Przedstawione w tabeli dane wskazują, że intensywność żerowania szczupaków zmniejsza się w miarę ich wzrostu. Wysokie spożycie w okresie larwalnym wiąże się z szybkością trawienia. Badania Lillelunda (1956) wykazały, że w pustym przewodzie pokarmowym zjedzona porcja zostaje rozłożona w 2 godziny, a po 4 godz. resztki przechodzą do końcowego odcinka jelita. W naturalnych warunkach proces ten przebiega nieco dłużej, gdyż nowe porcje pobierane są w trakcie trawienia poprzednich, tak że przewód pokarmowy w okresach żerowania jest stale wypełniony.

Dane o szybkości trawienia różnych rodzajów ofiar przez młode szczupaki po zakończeniu rozwoju larwalnego podają Manteufel i inni (1965). Rozkład poszczególnych sztuk narybku okonia w żołądkach szczupaków o długości 16 om trwa w temperaturze 20° około 13 godzin, a o długości około 30 cm — 25 godzin. Podobny pokarm w (tej samej temperaturze trawiony był przez dorosłego okonia ii sandacza o długości 30 cm w ciągu 14—16 godzin, a więc znacznie szybciej. U większych szczupaków proces trawienia ciągnie się 2—5 dni, a w niskich temperaturach o wiele dłużej. W skrajnym przypadku — przy temperaturze 0,1—0,2° — połknięte przez dorosłego szczupaka jazgarze miały po czterech dobach tylko nieznacznie naruszoną skórę. Prócz temperatury i wieku na szybkość trawienia wpływa rodzaj pokarmu, a zwłaszcza grubość pokrywy skórnej i łuskowej połykanych ofiar. Ryby karpiowate wcześniej ulegają rozkładowi niż okoniowate, a drobnica trawiona jest szybciej niż duże osobniki.

Układ temperatur w ciągu roku wywołuje sezonowe zmiany intensywności żerowania. Szczytowe jego nasilenie przypada na miesiące wiosenne,i jesienne. Zimą odławia się szczupaki z wypełnionym żołądkiem, lecz zahamowany niską temperaturą proces trawienia ogranicza szybkość przerobu pokarmu. Osłabienie żerowania w najcieplejszych miesiącach letnich jest konsekwencją okresowego zmniejszenia aktywności, które tłumaczy się pochodzeniem gatunku, pierwotnie przystosowanego do życia w wodach chłodnych. Schodząc w mniej nagrzane, głębsze partie zbiornika szczupaki tracą kontakt z najbogatszymi żerowiskami przybrzeżnymi. Wiosenny szczyt rozpoczyna się zwykle po tarle. Korzystny układ temperatur obiega się wtedy z formowaniem dużych zgrupowań ryb przystępujących do rozrodu w strefie literalowej . Zależnie od różnic klimatycznych w poszczególnych latach, w sezonowym cyklu żerowania mogą występować pewne odmienności.

Rysunek. Intensywność żerowania szczupaków z delty Wołgi w cyklu rocznym (wg Fortunatowej).

Sytuacja pogodowa wpływa również na rozkład intensywności żerowania w ciągu dnia. Manteufel i inni (1965) dowodzą, że ranne i wieczorne nasilenie żeru związane jest z oświetleniem rzędu 1—100 luksów, stwarzającym drapieżnikowi najkorzystniejszą widoczność. O tej porze wzrasta też dostępność wielu gatunków ryb, które później, przy pełnym świetle, formują stada przybierające strukturę obronną i stają się zdolne do sprawniejszego wykonywania manewrów. Przy pochmurnej pogodzie żerowanie przebiega równomierniej. Zaznaczający się na przedstawionym rysunku nieznaczny szczyt w godzinach nocnych przypisują wspomniani autorzy możliwości orientowania się drapieżników według sygnałów odbieranych przez narząd linii bocznej, nie podają jednak uzasadnienia ekologicznego. Prost i Kipling (1967) podkreślają znaczenie oświetlenia w przypadającym na jesienne miesiące okresie skracających się dni. Słoneczna pogoda stwarza wtedy drapieżnikom lepszą widoczność w głębszych warstwach wody, gdzie podczas okresowych spadków temperatury powietrza gromadzą się stada ryb.

Rysunek. Intensywność żerowania szczupaków w cyklu dobowym (wg średniej liczby ryb zjedzonych przez jednego drapieżnika w przeliczeniu na 30 dób): 1 — średnia długość szczupaków 12 cm (okres obserwacji 1-31.VII.1961), 2 — średnia długość 28 cm (10.VII.—3.VIII.1960), 3 — średnia długość 27,5 cm (4—13.VIII.1960) (z danych Manteufla i innych).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *